Posta Gazetesi yazarlarından Bilal Emin Turan, bugünkü köşe yazısında milyonlarca çalışanı ilgilendiren kıdem ve ihbar tazminatlarında 2019'la birlikte yaşanan artışları açıkladı. İşte o köşe yazısı...
"Kıdem tazminatı, SSK’lı (buna 4A’lı da deniyor) çalışanların güvencesi niteliğinde. İhbar tazminatı da buna dahil. Kıdem tazminatına hak kazanmak için bir işyerinde en az bir yıl çalışmak gerekiyor. Tazminat her bir yıl için 1 aylık brüt ücret kadar oluyor.
Ancak üst limiti yani tavan tutarı var. O yıl işçiye her 1 yıl için ödenecek en yüksek tutarı ifade eden tavan, memur maaşlarına, en düşük tutar da asgari ücrete endeksli.
2558 LİRAYA ÇIKTI
2018’de taban kıdem tazminatı 2029 liralık asgari ücretin brüt tutarına göre hesaplanmıştı. Ama yeni yıldan itibaren asgari ücret yüzde 26.05 artışla 1603 liradan 2020 liraya çıktı.
Net ücretteki bu artışa paralel brüt asgari ücret de 2029 liradan 2558 liraya yükseldi. Bu da bir asgari ücretlinin alacağı tazminatın her yıl için net 525 zamlanması anlamına geliyor.
YÜZDE 10.7’LİK ARTIŞ
Örneğin; 10 yıllık çalışması olan bir asgari ücretli haksız yere sözleşmesinin feshedilmesi halinde 25 bin 400 lira tazminat alacak. Bu işçi 2018’de işten çıkarılsaydı alacağı tazminat 20 bin 145 lira olacaktı. Yani 5250 lira artıya geçmiş oldu.
Taban asgari ücrete göre yükselmişken, tavan da perşembe günü açıklanan memur maaşına (memur maaş katsayısına) paralel arttı. Bu artış da yüzde 10.7 oldu. Bir başka deyişle kıdem tazminatının tavan tutarı 5434 liradan 6016 liraya yükselmiş oldu.
Brüt maaşınız 7 bin lira, 10 bin lira ya da 20 bin lira olsa dahi kıdem tazminatı hesabınızda her yıl için 6016 lira baz alınacak. Bu da 2018’e göre 582 liralık artış anlamına geliyor.
3600 VEYA 4500 GÜN ŞARTIYLA ALMA HAKKI
Tazminat sadece işten çıkarılma durumunda değil istifa hallerinde de alınabiliyor. Örneğin; erkek işçi askerlik, kadın evliliği nedeniyle (1 yıl içinde) işten ayrılırsa kıdemini alabiliyor. emekli olmak için işten çıkanlar kıdem tazminatı alır.
8 eylül 1999’dan önce işe girip de 15 yıl sigortalı olan ve en az 3600 günü tamamlayanlar ile 1999’dan sonra ilk defa işe başlayıp 25 yıl sigortalı olup 4500 gün prim ödeyenler istifa edince kıdeme hak kazanıyor. Bunun için SGK’dan ‘Yaş dışında emeklilik şartlarını yerine getirmiştir’ yazısı alınmalı. fazla mesai nedeniyle ayrılan işçi de kıdem alır.
1,5 MAAŞLIK "İHBAR" ALACAĞI
Kanuna göre; işveren işçisini işten çıkarmadan önce bunu işçisine bildirmek zorunda. İşçinin çalışma süresi 6 aydan kısaysa 2 hafta, 6 ay ile bir buçuk yıl arasındaysa 4 hafta, bir buçuk yıl ile 3 yıl arasındaysa 6 hafta, üç yıldan fazla olursa 8 hafta (56 gün) önce haber vermek zorunda. Buna ‘ihbar süresi’ deniyor. Haber vermeden işten atanlar kıdemin yanında ihbar tazminatını da öder.
BUNUN TAVANI YOK
10 gün çalışan bir işçi de ihbar tazminatına hak kazanır. İşçi de çıkmadan önce işverene ayrılacağını önceden haber vermek zorunda.
Haber vermeden ayrılan, bu sefere işverene tazminat öder. İhbar tazminatının hesabında da brüt ücret dikkate alınır.Ama bunda tavan sınırı yok.
Örneğin; 10 bin lira brüt maaşı ve 5 yıl çalışması olan işçi, net 26 bin 980 lira kıdem, 15 bin 531 lira ihbar tazminatı alır.