Türkiye Cumhuriyeti son yıllarda Osmangazi Köprüsü, Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Avrasya Tüneli'ni yap-işlet-devret modeliyle özel firmalara yaptırdı. Firmalara büyük kolaylıklar sağlayan sözleşmeler imzalanırken en çok eleştiriyi ‘garanti araç geçiş' ücretlerinden aldı.
Projeler için vaat edilen araç geçiş sayısına ulaşılamaması nedeniyle devletin kasasından 2017 yılında 2 milyar 125 milyon lirayı işletmeci firmalara ödendi. Hazine'nin ödediği milyarlarca lira Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı'nın, CHP PM Üyesi, Kocaeli Milletvekili Haydar Akar'ın soru önergesine verdiği cevapla ortaya çıktı.
CHP Kocaeli Milletvekili Haydar Akar, ” Yap-işlet-devret modeli devleti batırıyor” dedi.
OSMANGAZİ MİLYARLAR YUTUYOR
Haydar Akar'ın Osmangazi Köprüsü, Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Avrasya Tüneli ile ilgili garanti araç geçiş ücretleriyle ilgili sorularını yanıtlayan bakanlık cevabında, 2017 başta olmak üzere diğer ödemelerle ilgili detayları paylaştı.
Buna göre; araç başına garanti geçiş ücreti 35 dolar, dönem kuru ile 141 lira olan Osmangazi Köprüsü'nde devletin istediği indirim gereği geçiş yapan araçlardan 68 lira ücret alındı. Devlet her araç başına aradaki yaklaşık 70 liralık farkı ve günlük 40 bin araç geçiş rakamına ulaşılamadığı için, geçmeyen araç başına 141 lira ücreti işletmeci firmaya ödedi. Osmangazi Köprüsü'nün 2017 yılı maliyeti KDV ile birlikte 1 milyar 742 milyon lira oldu. Hazine, işletmeci firmaya KDV hariç toplam 1 milyar 613 milyon lira ödedi.
YAVUZ SULTAN SELİM'E 418 MİLYON
Osmangazi Köprüsü için 2017 yılındaki tablo 2018 yılında da değişmedi. 2018 yılının ilk 9 ayında Osmangazi Köprüsü'nden geçiş yapan araç sayısı 7 milyon 104 bin oldu. Garanti edilen rakam ise 9 ay için 10 milyon 800 bindi. Devletin garanti ettiği rakama ulaşılamaması nedeniyle 2018 yılı için de işletmeci firmaya 1 milyar liranın üzerinde bir ödeme yapması bekleniyor. Hazine'nin büyük zarara uğradığı bir diğer proje ise Yavuz Sultan Selim Köprüsü oldu. 2017 yılında garanti araç rakamlarının 3'te 1'ine zor ulaşılan Yavuz Sultan Selim'de yıllık 48 milyon 600 bin araç geçişi garanti edilirken yalnızca 15 milyon 23 bin araç köprüyü kullandı. Hazine geçiş yapmayan 33 milyon 577 bin araç için işletmeci firmaya KDV dahil 418 milyon lira ödedi. KDV hariç ödenen meblağ; 387 milyon 964 bin lira oldu.
GARANTİNİN 3'TE 1'İNİ BULDULAR
Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nde de 2018 yılı rakamları bir iyiye gidiş örneği göstermedi. 2017 yılında garanti araç geçiş sayısının sadece 3'te 1'ine ulaşılan köprüde 2018 yılının ilk 9 ayında sadece 23 milyon 656 bin araç geçişi sağlandı. Garanti edilen 9 aylık araç geçiş sayısı ise 36 milyon 450 bindi. 9 aylık bu dönem için ödenecek olan rakam 166 milyon lira. AKP hükümetinin 3 büyük yap-işlet-devret projesi arasında Hazine'ye en az yük getiren proje Avrasya Tüneli oldu. Yıllık araç garanti sayısı 22 milyon 945 bin olan tüneli 2017 yılında 14 milyon 152 bin araç kullandı. Hazine 2017 yılında Avrasya Tüneli'ndeki garanti araç geçiş ücret farkı için 123 milyon 718 bin lira ödeme yaptı.
NEDEN DEVLET YAPMADI?
Konuyla ilgili kısa bir değerlendirme yapan CHP Kocaeli Milletvekili Haydar Akar, “Çok uzun süredir bu projelerle ilgili sorular soruyoruz. Lütfedip sonunda cevap verdiler. Ama ne cevap… Devletin nasıl batırıldığını, vatandaşın parasının nasıl havaya atıldığını gözler önüne serdiler. 3 proje için sadece bir yılda 2 milyar 125 milyon lira ödediklerini açıkladılar” dedi.
“BAK-İŞTE-SERVET DİYEREK”
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın kendisine verdiği cevapta 15 Temmuz Köprüsü'nde yüzde 4-20 arasında, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nde yüzde 2- 12 arasında araç geçişlerinde azalma olduğunu belirtildiğini kaydeden Akar, “Hani milletin cebinden 1 kuruş çıkmayacaktı? Erdoğan bu parayı kendi cebinden mi verecek? Madem garanti araç ücreti için milyarlarca lira ödeyecektik neden bu projeleri biz yapmadık? Madem milyarlarca lira ödeme yapabilecek güçte bir hazineye sahibiz neden aracı işletmeci firmalara bu köprüleri, tünelleri yaptırarak onları zengin ettik? Yap-işlet-devret projeleri iktidara yakın müteahhitleri zengin etmek için bir araç olarak kullanılıyor. Nerede bir proje var AKP'liler ‘Bak-işte-servet' diyerek hücum ediyor. Devletin kasasında bir kara delik olan AKP'nin yap-işlet-devret projeleri bizi batırıyor” şeklinde konuştu.